Prinsjesdag

Derde dinsdag van september

Om 13.00 uur vertrekt koningIn een koninkrijk zoals Nederland is de Koning het staatshoofd. Iemand wordt koning door erfopvolging: het oudste kind van de koning(in) wordt meestal de volgende koning(in). De Koning wordt dus niet gekozen door het volk. Sinds 30 april 2013 is Koning Willem-Alexander het staatshoofd van Nederland. Landen die geen koninkrijk zijn, noem je meestal een republiek en die hebben dan vaak een president als staatshoofd. Willem-Alexander met de Glazen KoetsDe Glazen Koets is de koets waarmee koning Willem-Alexander op Prinsjesdag rijdt om de troonrede voor te lezen. Vroeger reed hij in een Gouden Koets. van paleis NoordeindePaleis Noordeinde is het werkpaleis van koning Willem-Alexander. richting de Schouwburg.

Troonrede

In de Koninklijke Schouwburg leest hij de troonredeDe toespraak van koning Willem-Alexander op Prinsjesdag. Hierin staan de plannen van de regering voor het komende jaar. voor namens de regering. In de troonrede staan de plannen van de regering voor het komend jaar. Het voorlezen van de troonrede en het aanbieden van het koffertjeHiermee wordt de koffer bedoeld waarin de begrotingsplannen zitten die de minister van Financiën op Prinsjesdag naar de Tweede Kamer brengt. zijn live op televisie te volgen. Bekijk hier de video van de Troonrede: Troonrede 2024 (youtube.com)

Miljoenennota

Later die dag biedt de ministerIemand die lid is van de regering en leiding geeft aan een ministerie. van Financiën aan de Tweede Kamer de MiljoenennotaDe miljoenennota is een korte uitleg van de rijksbegroting, met daarin een overzicht van inkomsten en uitgaven en de stand van de economie en de overheidsfinanciën. en de rijksbegrotingAlle plannen van de regering voor het komende jaar en de manier waarop zij deze plannen wil gaan betalen. Deze begroting wordt op Prinsjesdag aangeboden aan de Tweede Kamer. aan. Die zitten in een koffertje waarop staat: ‘Derde dinsdag in september’. In de Miljoenennota staat hoeveel geld er naar welke plannen gaat.

Lees meer over het koffertje.

Op Prinsjesdag rijdt er een feestelijke stoet met vier koetsen van Paleis Noordeinde naar de Koninklijke Schouwburg. Koning Willem-Alexander zit in de Glazen Koets. Die wordt getrokken door acht paarden. Tot 2015 reed de koning in een gouden koetsDe Gouden Koets is de koets waarmee koning Willem-Alexander vroeger op Prinsjesdag altijd naar de Ridderzaal reed om de troonrede voor te lezen. De Gouden Koets is nu niet meer in gebruik. Zie ook: Glazen Koets. Nu niet meer, er is namelijk veel discussie over een tekening op de zijkant van de koets. De tekening verwijst naar de tijd van de slavernij. Sommige mensen zeggen dat de Gouden Koets in het museum moet blijven.

Cadeau van de stad Amsterdam

De Gouden Koets was een cadeau van de stad Amsterdam aan de vroegere koningin Wilhelmina  (de overgrootmoeder van Willem-Alexander), toen zij in 1898 koningin werd. De koets is gemaakt van hout, maar de buitenkant is bedekt met dunne laagjes goud en beschilderd met goudverf. De Glazen Koets is nog ouder, uit 1821. Die is dus al 200 jaar oud!

In de troonrede staan de plannen van de regering voor het komende jaar. Denk aan hoe hoog de uitkeringen zijn en wat er gedaan moet worden om files korter te maken. De troonrede is eigenlijk maar een kort overzicht van alle plannen. Het totale overzicht van wat de regering allemaal van plan is staat in de rijksbegroting. Als de koning de troonrede helemaal heeft voorgelezen roept de VoorzitterDe Voorzitter van de Kamer is een Kamerlid die door de andere leden is gekozen om voorzitter van de Kamer te zijn en de vergaderingen te leiden. van de Eerste Kamer heel hard ‘Leve de koning!’. Daarna gaat de koning met de aanwezige leden van de Koninklijke familie terug naar paleis Noordeinde.

Als de koning de schouwburg binnenkomt, is iedereen al binnen: de leden van de Eerste en Tweede Kamer, de ministers en staatssecretarissen, maar ook de ambassadeurs van verschillende landen. Er zijn ook ‘gewone’ burgers in de schouwburg aanwezig.

Eind 18e eeuw was Prinsjesdag de dag waarop de verjaardagen van stadhouderIn de periode van circa 1500 tot 1800 had je in Nederland stadhouders. Stadhouder betekent eigenlijk ‘plaatsvervanger’. Een stadhouder bestuurde oorspronkelijk een deel van een land als ‘plaatsvervanger’ van een vorst. Later werd die vorst afgezworen, maar de functie van stadhouder bleef nog lang bestaan. prins Willem V (1748-1806) en zijn familieleden werden gevierd. Fans van de familie van Oranje vierden op die dag groot feest en ze kleedden hun kinderen mooi aan, als kleine prinsjes.

Pas later werd Prinsjesdag de dag waarop de koning of de koningin naar het parlement komt om de Troonrede voor te lezen. Dat gebeurde voor het eerst op 2 mei 1814.

De Eerste Kamer en Tweede Kamer moeten de regering voor 1 januari vertellen wat ze van de nieuwe plannen vinden. Het kost nogal wat tijd om alle plannen te lezen en er met de ministers en staatssecretarissen over te debatteren.

De regering maakt deze plannen daarom ruim op tijd bekend. Vroeger deden ze dat op de eerste maandag van november, maar later is dat vervroegd naar september.

In 1887 werd de maandag veranderd in de dinsdag zodat de Kamerleden die ver weg woonden niet op zondag naar Den Haag hoefden te reizen. Op zondag reizen is tegen de regels van de kerk, daarom wilden sommige partijen dat het een dag later zou zijn.

Na Prinsjesdag gaan de leden van de Tweede Kamer aan de slag. Ze moeten bepalen of ze de plannen van de regering goed vinden. Dat doen ze door met elkaar en met het kabinetHet gehele team van alle ministers en staatssecretarissen. te debatteren. En als de Tweede Kamer alle plannen heeft bekeken en goedgekeurd, gaat ook de Eerste Kamer aan de slag.