a
- Actief kiesrechtActief kiesrecht is het recht om bij verkiezingen je stem uit te brengen. Bijvoorbeeld bij de verkiezingen voor de Tweede Kamer of de gemeenteraad. In Nederland moet je 18 jaar of ouder zijn om te mogen stemmen.
- Algemene politieke beschouwingenEen debat in de Eerste of Tweede Kamer over de plannen die op Prinsjesdag bekend zijn gemaakt.
- AmbtenaarIemand die werkt voor het Rijk, de provincie of een gemeente.
- AmendementEen voorstel van één of meer Tweede Kamerleden om een onderdeel van een wetsvoorstel te veranderen.
b
- BeëdigingIeder Kamerlid moet bij de aanvaarding van zijn ambt (dus als hij of zij met het werk begint) een eed of belofte afleggen. Dit betekent dat het Kamerlid de volgende zaken moet ‘zweren’ of ‘verklaren en beloven’:
• dat hij of zij geen giften aan iemand heeft beloofd of gegeven om lid van de Kamer te kunnen worden;
• dat hij of zij bij de uitoefening van het ambt geen beloften of geschenken van iemand heeft aangenomen of zal aannemen;
• dat hij of zij trouw aan de Koning, het statuut voor het Koninkrijk en de Grondwet zal zijn en ten slotte
• dat hij of zij de plichten die het ambt oplegt getrouw zal vervullen. - BegrotingSchatting van de kosten en inkomsten van het komende jaar.
- BeleidDe manier waarop de overheid van een land, provincie of gemeente bepaalde problemen wil oplossen. In het beleid staat hoe, wanneer en waar dat gebeurt en hoe duur dat mag zijn.
- BeleidsdebatEen debat in de Eerste of Tweede Kamer over een bepaald onderwerp. Dit hoeft geen wetsvoorstel te zijn.
- BelofteEen plechtige toezegging om iets te doen of niet te doen. Nieuwe Kamerleden leggen een belofte (niet godsdienstig) of eed (wel godsdienstig) af dat ze hun werk als Kamerlid op een eerlijke manier zullen vervullen. Een nieuw Kamerlid mag zelf beslissen of hij of zij de eed of de belofte wil afleggen. De tekst van de belofte en de eed staat in de wet. Ook bij de inhuldiging van een nieuwe Koning(in) legt een Kamerlid een eed of belofte af, maar deze heeft een wat andere tekst.
- BeraadslagingZo worden de debatten in de Eerste of Tweede Kamer ook wel genoemd.
- BewindsliedenAndere naam voor ministers en staatssecretarissen.
- BewindspersonenAndere naam voor ministers en staatssecretarissen.
- BinnenhofHet Binnenhof is een plein in het centrum van Den Haag, met in het midden de Ridderzaal en daaromheen de gebouwen van de Eerste Kamer, Tweede Kamer en het Torentje. Het Binnenhof wordt nu verbouwd.
- BodeEen medewerker van de Kamer die helpt om de vergaderingen goed te laten verlopen. Bijvoorbeeld: briefjes rondbrengen, helpen met het op de goede hoogte zetten van het spreekgestoelte, moties en amendementen uitdelen.
- BudgetrechtHet recht van de Eerste en Tweede Kamer om samen met de regering te bepalen hoeveel geld de rijksoverheid zal uitgeven en waaraan dit besteed wordt.
- BurgerinitiatiefIemand van 18 jaar of ouder die in Nederland woont, kan met steun van 40.000 handtekeningen een onderwerp op de agenda van de Tweede Kamer zetten. Die moet dan over dat onderwerp debatteren.
c
- CoalitieDit zijn de Kamerleden van de politieke partijen die samen het kabinet vormen.
- College van seniorenDe voorzitters van alle fracties samen vormen in de Eerste Kamer het College van Senioren. Het College adviseert de Kamervoorzitter bij het uitoefenen van zijn of haar taken.
- CommissieEen groep Kamerleden die zich bezighoudt met een bepaalde taak of onderwerp, bijvoorbeeld Binnenlandse Zaken, Financiën of Volksgezondheid.
- ContraseignKoning Willem-Alexander zet een handtekening onder elke wet. De medeondertekening door een minister of staatssecretaris van een wet heet contraseign.
- Controle van de regeringEerste en Tweede Kamerleden beoordelen de plannen van de ministers en staatssecretarissen en controleren of wat de regering doet ook goed is voor het land.
- ControversieelAls een kabinet is gevallen (afgetreden), komen er nieuwe verkiezingen. Zolang er nog geen nieuwe regering is, moet het oude kabinet de belangrijkste dingen nog blijven doen. Het kabinet is dan 'demissionair'. De Kamerleden beslissen dan over welke plannen ze nog met het oude kabinet willen praten en over welke plannen ze pas na de verkiezingen willen praten, met de nieuwe bewindslieden. Als de mogelijkheid bestaat dat een nieuw kabinet heel anders over een plan denkt dan het oude kabinet, dan noem je dat plan controversieel. Een ander woord voor controversieel is ‘omstreden’. Er zijn dan dus verschillende meningen over. De Kamerleden vinden het meestal niet netjes en ook niet zinvol om met het oude kabinet over controversiële plannen te praten. Ze wachten dan met die plannen tot er een nieuwe kabinet is.
d
- Dag der VerantwoordingDe regering legt op de derde woensdag in mei verantwoording af aan de Tweede Kamer over de kosten van het afgelopen jaar. Deze dag wordt ook vaak ‘Gehaktdag’ genoemd.
- DebatEen debat is een openbaar overleg over een bepaald onderwerp tussen Kamerleden onderling of tussen Kamerleden en een minister of staatssecretaris. Bij een debat geven ze hun mening over het onderwerp en over de voorgestelde aanpak van het kabinet.
- DemissionairDemissionair betekent aftredend. Een demissionaire minister is bijvoorbeeld een minister die ontslag heeft gevraagd, maar die blijft werken totdat er een nieuwe minister is. Ook een heel kabinet kan demissionair zijn. Dat is altijd zo als er verkiezingen zijn geweest, maar de nieuwe regering nog niet is geïnstalleerd.
- Derde dinsdag van septemberElke derde dinsdag van september is het Prinsjesdag. De Koning leest op die dag de troonrede voor en de minister van Financiën biedt de Tweede Kamer de rijksbegroting en de Miljoenennota aan.
e
- EedEen plechtige toezegging om iets te doen of niet te doen, waarbij de hulp van God wordt gevraagd. Nieuwe Kamerleden leggen een belofte (niet godsdienstig) of eed (wel godsdienstig) af dat ze hun werk als Kamerlid op een eerlijke manier zullen vervullen. Een nieuw Kamerlid mag zelf beslissen of hij of zij de eed of de belofte wil afleggen. De tekst van de belofte en de eed staat in de wet. Ook bij de inhuldiging van een nieuwe Koning(in) legt een Kamerlid een eed of belofte af, maar deze heeft een wat andere tekst.
- Eerste KamerledenEen Eerste Kamerlid is één van de 75 mensen die door de Provinciale Staten zijn gekozen om het Nederlandse volk te vertegenwoordigen in de Eerste Kamer.
- Evenredige vertegenwoordigingIn een stelsel van evenredige vertegenwoordiging krijgt een partij die 10 procent van de stemmen heeft behaald ook ongeveer 10 procent van de zetels.
f
- FormatieDe formatie is het samenstellen van een nieuw kabinet. Dit wordt ook wel kabinetsformatie genoemd. Dit gebeurt meestal na Tweede Kamerverkiezingen.
- FractieAlle Kamerleden van één politieke partij in de Eerste Kamer of in de Tweede Kamer.
- FractievoorzitterDe leider van de fractie in de Eerste of Tweede Kamer.
g
- GemeenteraadDe volksvertegenwoordiging van een gemeente.
- Glazen KoetsDe Glazen Koets is de koets waarmee koning Willem-Alexander op Prinsjesdag rijdt om de troonrede voor te lezen. Vroeger reed hij in een Gouden Koets.
- Gouden KoetsDe Gouden Koets is de koets waarmee koning Willem-Alexander vroeger op Prinsjesdag altijd naar de Ridderzaal reed om de troonrede voor te lezen. De Gouden Koets is nu niet meer in gebruik. Zie ook: Glazen Koets
- GriffierEen griffier is een medewerker van de Eerste of Tweede Kamer. De griffier geeft leiding aan de mensen die bij de Kamer werken. Hij of zij helpt de voorzitter bij het leiden van de vergaderingen. In gemeenten en rechtbanken werken ook griffiers. Die hebben een iets andere functie.
- GrondwetIn de grondwet staan de grondrechten, zoals vrijheid van meningsuiting en het recht op privacy. In de Grondwet staan ook regels over het bestuur van het land, bijvoorbeeld over de Koning, de regering, de Eerste en Tweede Kamer, de wetgeving, de rechtspraak, het bestuur van provincies en gemeenten, het heffen van belasting en de verhoudingen met andere landen.
h
- HamerstukEen hamerstuk is een wetsvoorstel waar alle partijen het mee eens zijn en waarover ook geen enkel Kamerlid eerst met de minister wil debatteren. Het wordt zonder stemming door de Kamer aangenomen. De voorzitter hoeft dus alleen maar met zijn of haar voorzittershamer te slaan en dan is het voorstel aangenomen.
- HandelingenWoordelijke verslagen van de openbare vergaderingen van de Eerste en Tweede Kamer. Deze worden allemaal bewaard, dus je kunt altijd opzoeken wat er precies is gezegd.
- Hoofdelijke stemmingBij een hoofdelijke stemming wordt er niet per fractie gestemd, maar per persoon. Dat gaat zo: een voor een worden de namen van alle aanwezige leden opgelezen. Wanneer iemands naam wordt opgelezen, stemt diegene door ‘voor’ of ’tegen’ te zeggen.
- HoorzittingEen door Kamerleden georganiseerde vergadering waarin zij luisteren naar en vragen stellen aan personen en/of organisaties die vertellen wat ze over een bepaald onderwerp weten.
i
- InformatierechtHet recht van Eerste Kamerleden en Tweede Kamerleden om mondelinge of schriftelijke informatie te vragen en te ontvangen van de regering.
- InhuldigingEen inhuldiging is een plechtige bijeenkomst waarbij de nieuwe koning bij de start van het koningschap door het parlement of door zijn of haar onderdanen wordt gehuldigd. In Nederland vindt de inhuldiging plaats in een gezamenlijke vergadering van de Eerste Kamer en de Tweede Kamer.
- InitiatiefwetsvoorstelVoorstel van een of meer Tweede Kamerleden om een wet in te voeren.
- InterpellatieEen debat in de Eerste of Tweede Kamer waarin vragen worden gesteld aan een minister of staatssecretaris over een onderwerp dat nog niet op de agenda van de Kamer stond.
- InterruptieHet onderbreken van een Kamerlid of een minister tijdens een debat in de Kamer. Hiervoor vraag je eerst toestemming aan de voorzitter.
k
- KabinetHet gehele team van alle ministers en staatssecretarissen.
- KabinetscrisisEen verschil van mening tussen de ministers onderling of de ministers en het parlement, waardoor het (vaak) niet meer mogelijk is om verder te regeren.
- KabinetsformatieDe kabinetsformatie is de manier waarop, meestal na Tweede Kamerverkiezingen, een nieuw kabinet wordt samengesteld. Dit wordt ook wel gewoon ‘de formatie’ genoemd.
- KamerbewaarderDe hoogste bode, die leiding geeft aan de andere bodes.
- KamerlidIemand die gekozen is om het Nederlandse volk te vertegenwoordigen in de Eerste of Tweede Kamer.
- KamerstukkenAlle schriftelijke documenten die de regering en het parlement (dus de Eerste en/of Tweede Kamer) naar elkaar sturen. Denk aan wetsvoorstellen, brieven van en aan de regering, moties en verslagen van commissies.
- KamervoorzitterDe Voorzitter van de Kamer is een Kamerlid, dat door de andere leden is gekozen om de vergaderingen van de Kamer te leiden.
- Kiesrecht, actiefActief kiesrecht is het recht om bij verkiezingen je stem uit te brengen. Bijvoorbeeld bij de verkiezingen voor de Tweede Kamer of de gemeenteraad. In Nederland moet je 18 jaar zijn om te mogen stemmen.
- KoffertjeHiermee wordt de koffer bedoeld waarin de begrotingsplannen zitten die de minister van Financiën op Prinsjesdag naar de Tweede Kamer brengt.
- KoningIn een koninkrijk zoals Nederland is de Koning het staatshoofd. Iemand wordt koning door erfopvolging: het oudste kind van de koning(in) wordt meestal de volgende koning(in). De Koning wordt dus niet gekozen door het volk. Sinds 30 april 2013 is Koning Willem-Alexander het staatshoofd van Nederland. Landen die geen koninkrijk zijn, noem je meestal een republiek en die hebben dan vaak een president als staatshoofd.
- Koninklijke boodschapEen aanbiedingsbrief waarmee de regering een nieuw wetsvoorstel aanbiedt aan de Tweede Kamer. Onderaan de Koninklijke Boodschap staat altijd de naam van de Koning.
- Koninklijke stoetDe optocht van koetsen en paarden waarin koning Willem-Alexander en zijn familie rijden.
- KoninkrijkEen land waarvan een erfelijke koning of koningin het staatshoofd is. Nederland is een Koninkrijk.
- Koninkrijk der NederlandenHet Koninkrijk der Nederlanden bestaat uit de landen Nederland, Aruba, Curaçao en Sint Maarten.
- KroningEen kroning is een plechtige bijeenkomst waarin iemand koning(in) gemaakt wordt door een kroon op zijn of haar hoofd te zetten. In Nederland kennen we geen kroningen. Door het aftreden of overlijden van de oude koning(in) is de kroonprins of kroonprinses automatisch de nieuwe koning(in). Deze nieuwe koning(in) wordt vervolgens ingehuldigd.
m
- MaidenspeechDe eerste toespraak van een nieuw Kamerlid tijdens een debat in de vergaderzaal van de Kamer.
- MedewetgeverDe Eerste Kamer en Tweede Kamer maken samen met de regering wetten. Daarom zijn de Kamers medewetgevers.
- MiljoenennotaDe miljoenennota is een korte uitleg van de rijksbegroting, met daarin een overzicht van inkomsten en uitgaven en de stand van de economie en de overheidsfinanciën.
- MinisterIemand die lid is van de regering en leiding geeft aan een ministerie.
- Minister zonder portefeuilleIemand die lid is van de regering, maar die geen leiding geeft aan een ministerie.
- Minister-presidentDe minister die de vergaderingen van de ministerraad voorzit en in de praktijk de leider van het kabinet is. Een andere naam voor minister-president is premier.
- MinisterieHet kantoor van een minister en staatssecretaris. Hier werken veel mensen die de minister helpen om plannen te maken en deze plannen uit te voeren. De mensen die op een ministerie werken, heten ambtenaren.
- Ministeriële verantwoordelijkheidDe regel dat ministers (en staatssecretarissen) zich moeten verantwoorden aan het parlement voor het uitvoeren van hun taken, voor het handelen van hun ambtenaren en voor het optreden van koning Willem-Alexander.
- MinisterraadDe vergadering van alle ministers. De ministerraad vindt iedere vrijdag plaats.
- MotieEen uitspraak van Eerste of Tweede Kamerleden waarin de regering wordt opgeroepen om een actie te ondernemen of om aandacht te besteden aan een bepaald onderwerp.
- Motie van wantrouwenBij een motie van wantrouwen hebben Kamerleden geen vertrouwen meer in de minister, bijvoorbeeld omdat hij of zij een grote fout heeft gemaakt. Als zo’n motie door een meerderheid van de Kamer wordt aangenomen, moet de minister aftreden.
n
- NieuwspoortPerscentrum in Den Haag waar politici, pers en voorlichters elkaar ontmoeten.
- NoordeindePaleis Noordeinde is het werkpaleis van koning Willem-Alexander.
- Nota van wijzigingMet een nota van wijziging kan de indiener van een wetsvoorstel (meestal de minister) veranderingen aanbrengen in het wetsvoorstel. Dat kan zolang het nog in behandeling is bij de Tweede Kamer.
- NovelleEen novelle is een wetsvoorstel ter verbetering van een wetsvoorstel. Leden van de Eerste Kamer kunnen om een novelle vragen als zij bezwaren hebben tegen een wetsvoorstel en het aan willen passen. Zij hebben geen recht van amendement (zoals de Tweede Kamer dat wel heeft) Op deze manier kan de wet toch op een onderdeel worden aangepast. De minister zal hier vaak aan meewerken, omdat er anders geen meerderheid voor het wetsvoorstel komt en hij/zij weer opnieuw moet beginnen.
o
- OndertekeningKoning Willem-Alexander en een of meer ministers of staatssecretarissen zetten hun handtekening onder een wetsvoorstel, waarmee het een wet wordt. Dit wordt ook contraseign genoemd.
- OppositieAlle politieke partijen in de Kamer die geen deel uitmaken van de coalitie en dus geen regeringspartijen zijn vormen de oppositie. Of zij het wel eens zijn met de plannen van kabinet, hangt af van het onderwerp.
- OverheidHet bestuur van een land, provincie of gemeente.
p
- ParlementDe Eerste en Tweede Kamer samen zijn het parlement.
- Parlementair jaarHet vergaderjaar begint op de derde dinsdag in september (Prinsjesdag) en loopt tot de derde dinsdag in september van het jaar daarop.
- Parlementair onderzoekEen manier voor de Eerste of Tweede Kamer om onderzoek te doen naar een bepaalde kwestie. Vaak gaat het om een kwestie die tot veel ophef in de maatschappij heeft geleid. Bij een parlementair onderzoek worden getuigen of deskundigen niet onder ede verhoord.
- Parlementaire enquêteEen manier voor de Eerste of Tweede Kamer om onderzoek te doen naar een bepaalde kwestie. Vaak gaat het om een kwestie die tot veel ophef in de maatschappij heeft geleid. Bij een parlementaire enquête worden getuigen of deskundigen onder ede verhoord.
- Parlementaire persDe journalisten die verslag doen van alles wat er in de Eerste en Tweede Kamer gebeurt.
- Passief kiesrechtPassief kiesrecht is het recht om door anderen tot volksvertegenwoordiger gekozen te worden, bijvoorbeeld tot lid van de Tweede Kamer of tot lid van de gemeenteraad. In Nederland mag je pas volksvertegenwoordiger worden als je 18 bent. Je mag wél al iets eerder gekozen worden! Maar je moet dan dus wachten tot je 18 voordat je werkelijk in de gemeenteraad of de Tweede Kamer mag.
- PetitieMet een petitie vragen burgers Eerste of Tweede Kamerleden aandacht te besteden aan bepaald onderwerp.
- Plaatsvervangend griffierEen plaatsvervangend griffier is een medewerker van de Eerste of Tweede Kamer. Een plaatsvervangend griffier helpt de Kamerleden bij het werk in de commissies.
- Plenaire vergaderingDe openbare vergadering van bijvoorbeeld de Eerste of Tweede Kamer.
- Plenaire zaalDe vergaderzaal van de Eerste of de Tweede Kamer.
- PolderenIedere politieke partij wil dat zoveel mogelijk van haar eigen wensen worden uitgevoerd. Maar geen enkele partij heeft in haar eentje een meerderheid. Partijen moeten daarom ‘polderen’. Dat is: samenwerken, bondgenoten zoeken en compromissen sluiten, om op die manier toch zoveel mogelijk van de eigen wensen door te laten gaan. Een regeerakkoord is altijd het resultaat van ‘polderen’: een compromis tussen de verschillende partijstandpunten.
- PoliticusIemand die een beroep heeft in de politiek.
- PolitiekDe manier waarop een gemeente, provincie of een land bestuurd wordt.
- Politieke partijEen politieke partij is een organisatie van mensen die invloed willen uitoefenen op de manier waarop het land bestuurd wordt. Dit proberen zij in de Eerste en Tweede Kamer, maar ook in provincies en gemeenten. Politieke partijen leveren kandidaten voor de verkiezingen, stellen verkiezingsprogramma’s op met daarin plannen voor het land en gaan met hun leden de straat op en zijn zo veel mogelijk op internet en tv om hun standpunten duidelijk te maken. Iedereen kan lid worden van een politieke partij of zelf een politieke partij oprichten.
- PremierDe minister die de vergaderingen van de ministerraad voorzit en in de praktijk de leider van het kabinet is. Een andere naam voor premier is minister-president.
- PresentielijstDe leden moeten bij alle openbare vergaderingen de presentielijst tekenen. Door het tekenen van de presentielijst wordt duidelijk of er voldoende leden aanwezig zijn om te vergaderen.
- PresidiumHierin zitten de voorzitter en de plaatsvervangend voorzitters van de Tweede Kamer. Zij hebben de dagelijkse leiding over de Kamer.
- PrinsjesdagDe derde dinsdag in september. Op deze dag leest de Koning de troonrede voor. Het is het begin van het politieke jaar.
- Provinciale statenDe volksvertegenwoordiging van een provincie. De Provinciale Staten worden ook wel de Staten genoemd.
- Publieke tribuneZitplaatsen voor publiek, waar mensen de vergaderingen van de Eerste of Tweede Kamer, de Provinciale Staten of de gemeenteraad kunnen volgen. Je kunt deze vergaderingen ook online volgen.
r
- Raad van StateDe Raad van State heeft meerdere taken. Een daarvan is om de regering en het parlement advies te geven over nieuwe wetgeving.
- RecesHet reces is een periode waarin de Eerste en Tweede Kamer niet vergaderen, bijvoorbeeld tijdens de zomermaanden en rond Kerst en de jaarwisseling.
- ReferendumBij een referendum stemt het volk over een overheidsbesluit dat is genomen of dat nog moet worden genomen. De kiezers laten dan met hun stem bijvoorbeeld weten of ze voor of tegen het besluit zijn. Of ze kiezen welke van twee mogelijkheden hun voorkeur heeft.
- RegeerakkoordEen lijst met afspraken tussen de partijen die samen de regering vormen. Deze afspraken gaan over de plannen die de regeringspartijen de komende jaren willen uitvoeren.
- RegeringDe koning en de ministers.
- Reglement van ordeDe regels over de organisatie en werkwijze van de Eerste of de Tweede Kamer.
- RepubliekEen land waarvan een staatshoofd direct of indirect wordt gekozen door het volk. Dat staatshoofd noem je dan meestal een president. Nederland is in het verleden wel een republiek geweest, maar nu is het een koninkrijk. Ons staatshoofd is een Koning.
- RidderzaalDe Ridderzaal is een beroemde grote zaal in een heel oud gebouw op het Binnenhof. Tot en met 2019 las de Koning daar elk jaar op Prinsjesdag de troonrede voor. De Ridderzaal wordt nu verbouwd en gaat pas in 2027 weer open.
- RijkLandelijke overheid. Ook wel Rijksoverheid genoemd.
- RijksbegrotingAlle plannen van de regering voor het komende jaar en de manier waarop zij deze plannen wil gaan betalen. Deze begroting wordt op Prinsjesdag aangeboden aan de Tweede Kamer.
- RijkswetEen wet die geldt voor het hele Koninkrijk der Nederlanden, dus ook voor de landen Aruba, Curaçao en Sint Maarten.
s
- SenaatSenaat is een andere naam voor de Eerste Kamer.
- SenatorSenator is een ander woord voor Eerste Kamerlid.
- SpreekgestoelteVerhoogde plaats in de vergaderzaal van de Eerste en de Tweede Kamer waar Kamerleden kunnen gaan staan om te spreken tijdens een debat.
- SpreektijdHet aantal minuten dat een Kamerlid mag spreken tijdens een debat in de vergaderzaal van de Kamer.
- SprekerslijstEen lijst van Kamerleden die willen spreken tijdens een debat in de vergaderzaal van de Kamer.
- StaatsbladIn het Staatsblad worden sinds 1815 alle Nederlandse wetten bekendgemaakt. Zonder publicatie in het Staatsblad kunnen wetten niet in werking treden. Sinds 1 juli 2009 staat het Staatsblad alleen nog op internet.
- StaatscourantVan 1814 tot 1 juli 2009 de krant waarin officiële mededelingen van de overheid en door de wet voorgeschreven publicaties werden opgenomen. Sinds 1 juli 2009 staat de Staatscourant alleen nog op internet.
- StaatshoofdEen persoon die het hoogste gezag of de hoogste ceremoniële functie heeft in een land, bijvoorbeeld een president of een koning(in).
- StaatssecretarisIemand die lid is van kabinet en binnen een ministerie de minister helpt met alle plannen. De staatssecretaris is verantwoordelijk voor het beleid van een deel van het ministerie en kan daarover, net als de minister, door de Kamers ter verantwoording geroepen worden.
- StadhouderIn de periode van circa 1500 tot 1800 had je in Nederland stadhouders. Stadhouder betekent eigenlijk ‘plaatsvervanger’. Een stadhouder bestuurde oorspronkelijk een deel van een land als ‘plaatsvervanger’ van een vorst. Later werd die vorst afgezworen, maar de functie van stadhouder bleef nog lang bestaan.
- Staken van de stemmenBij het staken van de stemmen zijn er evenveel voor- als tegenstanders van een wetsvoorstel. Het plan gaat dan niet door, want er is geen meerderheid voor.
- StatenDe volksvertegenwoordiging van een provincie. De Staten worden ook wel de Provinciale Staten genoemd.
- Staten-GeneraalDe naam van het Nederlandse parlement, dat uit de Eerste Kamer en de Tweede Kamer der Staten-Generaal bestaat.
- StemmenBij een verkiezing of een vergadering je stem uitbrengen. De Eerste en Tweede Kamer kunnen bijvoorbeeld ‘voor’ of ‘tegen’ een wetsvoorstel stemmen. Burgers kunnen bij verkiezingen voor de Tweede Kamer stemmen op een partij en kandidaat van hun keuze.
- Stemmen bij handopstekenStemmen bij handopsteken is een van de manieren waarop de Tweede Kamer stemt. Het houdt in dat de aanwezige fractieleden stemmen door hun hand in de lucht te steken. Bij deze vorm van stemmen gaat de voorzitter ervan uit dat de aanwezige fractieleden namens de hele fractie stemmen.
- Stemmen bij zitten en opstaanEén van de manieren om te stemmen in de Eerste Kamer. Bij een stemming bij zitten en opstaan gaan de leden die voor zijn staan en blijven de leden die tegen zijn zitten. Bij deze vorm van stemmen gaat de voorzitter ervan uit dat de aanwezige fractieleden namens de hele fractie stemmen.
- StemverklaringEen korte toelichting van een fractie of individueel Kamerlid op het stemgedrag (waarom ze voor of tegen stemmen).
t
- ToestemmingswetEen bijzonder wetsvoorstel waarin door de Eerste en Tweede Kamer aan de koning(in) of een troonopvolger toestemming wordt gegeven om te trouwen. Zonder zo’n wet kan het huwelijk wel doorgaan, maar dan moet de koning(in) troonsafstand doen (of verliest de troonopvolger het recht op de troon).
- TorentjeDe werkkamer van de minister-president aan het Binnenhof.
- TrêveszaalDe vergaderzaal van de ministerraad.
- Trias politicaMet de trias politica wordt de scheiding van machten bedoeld. Die machten zijn de wetgevende, de uitvoerende en de rechtsprekende macht. Volgens de trias politica kan machtsmisbruik het beste voorkomen worden als er niet één macht is, maar meerdere machten die elkaar in evenwicht houden doordat ze moeten samenwerken of van elkaar afhankelijk zijn.
- TroonredeDe toespraak van koning Willem-Alexander op Prinsjesdag. Hierin staan de plannen van de regering voor het komende jaar.
- Tweede Kamer der Staten-GeneraalIn de Tweede Kamer zitten 150 volksvertegenwoordigers die rechtstreeks gekozen zijn door de bevolking.
- TweekamerstelselEen parlement met twee kamers. In Nederland heten deze kamers de Eerste Kamer en de Tweede Kamer.
v
- Vak KVak K is de bijnaam voor het deel in de vergaderzaal van de Tweede Kamer waar de ministers en staatssecretarissen (kabinet) kunnen zitten tijdens een debat in de Tweede Kamer.
- Val van het kabinetWanneer er een onoplosbaar conflict is tussen het parlement en het kabinet of binnen het kabinet zelf, biedt het kabinet meestal zijn ontslag aan de koning aan. Na de val van een kabinet komen er bijna altijd nieuwe verkiezingen voor de Tweede Kamer. Na die verkiezingen wordt dan weer een nieuw kabinet gevormd.
- VerantwoordingsdagDe regering legt op de derde woensdag in mei verantwoording af aan de Tweede Kamer over de kosten van het afgelopen jaar. Dit wordt ook wel Gehaktdag genoemd.
- VerdragEen verdrag is een overeenkomst tussen twee of meer landen of internationale organisaties.
- Verenigde VergaderingEen gezamenlijke vergadering van de Eerste Kamer en Tweede Kamer. De voorzitter van de Eerste Kamer leidt deze vergadering.
- VergaderjaarEen vergaderjaar is het parlementaire jaar dat begint op de derde dinsdag van september van het ene jaar en eindigt op de dag voor de derde dinsdag in september van het daaropvolgende jaar.
- VerkiezingenDe manier waarop mensen in een gemeente, provincie of land via stemming iemand kiezen om hen te vertegenwoordigen.
- VerkiezingscampagneDe periode vlak voor de verkiezingen waarin partijen op straat, op tv en op de sociale media reclame maken voor zichzelf en hun standpunten.
- VerzoekschriftEen verzoekschrift is een vraag van een burger aan de Kamer om het handelen van de overheid te onderzoeken. Het gaat bijvoorbeeld over conflicten met de Belastingdienst of problemen met de studiefinanciering. De kamer behandelt deze verzoekschriften doorgaans alleen als alle andere mogelijkheden om het probleem uit te zoeken al zijn gebruikt.
- VolksvertegenwoordigerEen volksvertegenwoordiger is iemand die is gekozen door de kiesgerechtigde bevolking van een gemeente, provincie of land om hen te vertegenwoordigen.
- VoorzitterDe Voorzitter van de Kamer is een Kamerlid die door de andere leden is gekozen om voorzitter van de Kamer te zijn en de vergaderingen te leiden.
- VragenrechtIeder Kamerlid mag aan een minister of staatssecretaris vragen stellen. Dat kan in de Eerste en Tweede Kamer schriftelijk, maar in de Tweede Kamer kan het ook mondeling, tijdens het wekelijkse Vragenuurtje.
- VragenuurElke dinsdagmiddag is er een vragenuur in de Tweede Kamer waarin Kamerleden mondeling vragen mogen stellen aan een minister of staatssecretaris.
w
- WetEen wetsvoorstel dat is aangenomen door de Tweede Kamer en daarna door de Eerste Kamer en dat vervolgens door de koning en zijn minister is ondertekend, is een wet. Een wet wordt in het Staatsblad gepubliceerd. Een wet bevat regels waar iedereen voor wie die wet bedoeld is zich aan moet houden.
- WetsontwerpEen plan van de regering of een Tweede Kamerlid om een probleem op te lossen. Een wetsontwerp wordt ook wel een wetsvoorstel of een voorstel genoemd.
- WetsvoorstelEen plan van de regering of een Tweede Kamerlid om een probleem op te lossen. Een wetsvoorstel wordt ook wel een voorstel of een wetsontwerp genoemd.