Naar de stembus

Verkiezingen zijn de manier waarop mensen in een gemeente, provincie of land via stemming iemand kiezen om hen te vertegenwoordigen.

Bij een verkiezing geven de kiezers aan wie zij de beste partij of persoon vinden om hun volksvertegenwoordigerEen volksvertegenwoordiger is iemand die is gekozen door de kiesgerechtigde bevolking van een gemeente, provincie of land om hen te vertegenwoordigen. te zijn. Dat doen ze door te stemmen op de persoon van hun voorkeur. In Nederland worden regelmatig verkiezingen gehouden: voor de Tweede Kamer, de Provinciale StatenDe volksvertegenwoordiging van een provincie. De Provinciale Staten worden ook wel de Staten genoemd. (dat is het bestuur van de provincie, die vervolgens de Eerste Kamer kiest), de gemeenteraadDe volksvertegenwoordiging van een gemeente., het Europees ParlementDe Eerste en Tweede Kamer samen zijn het parlement. en voor de waterschappen.

Iedereen van 18 jaar of ouder die een Nederlandse nationaliteit heeft, mag bij verkiezingen gaan stemmen, en ook zelf gekozen worden. Dat recht heet ‘kiesrecht’. Het kiesrecht staat in de GrondwetIn de grondwet staan de grondrechten, zoals vrijheid van meningsuiting en het recht op privacy. In de Grondwet staan ook regels over het bestuur van het land, bijvoorbeeld over de Koning, de regering, de Eerste en Tweede Kamer, de wetgeving, de rechtspraak, het  bestuur van provincies en gemeenten, het heffen van belasting en de verhoudingen met andere landen..

Nederland heb je twee soorten kiesrecht: actief kiesrechtActief kiesrecht is het recht om bij verkiezingen je stem uit te brengen. Bijvoorbeeld bij de verkiezingen voor de Tweede Kamer of de gemeenteraad. In Nederland moet je 18 jaar of ouder zijn om te mogen stemmen. en passief kiesrechtPassief kiesrecht is het recht om door anderen tot volksvertegenwoordiger gekozen te worden, bijvoorbeeld tot lid van de Tweede Kamer of tot lid van de gemeenteraad. In Nederland mag je pas volksvertegenwoordiger worden als je 18 bent. Je mag wél al iets eerder gekozen worden! Maar je moet dan dus wachten tot je 18^e voordat je werkelijk in de gemeenteraad of de Tweede Kamer mag..

• Actief kiesrecht is het recht om bij verkiezingen je stem uit te brengen. Bijvoorbeeld bij de verkiezingen voor de Tweede Kamer of de gemeenteraad.
• Passief kiesrecht is het recht om door anderen gekozen te worden, bijvoorbeeld tot lid van de Tweede Kamer of tot lid van de gemeenteraad.

Om zoveel mogelijk stemmen te krijgen, voeren de politieke partijen een verkiezingscampagneDe periode vlak voor de verkiezingen waarin partijen op straat, op tv en op de sociale media reclame maken voor zichzelf en hun standpunten.. Ze maken reclame voor zichzelf. Ze gaan uitleggen wat hun partij wil en ze vertellen ook hoe ze hun plannen voor elkaar willen krijgen. Ze hangen veel posters op, delen folders uit, gaan op televisie debatteren met andere partijen. Kortom, ze proberen aandacht te krijgen voor hun ideeën en mensen daar enthousiast voor te maken.

Bekijk het filmpje Campagne voeren (1.18 minuten)

Tijdens de verkiezingscampagnes zie je meestal één man of vrouw van iedere politieke partijEen politieke partij is een organisatie van mensen die invloed willen uitoefenen op de manier waarop het land bestuurd wordt. Dit proberen zij in de Eerste en Tweede Kamer, maar ook in provincies en gemeenten. Politieke partijen leveren kandidaten voor de verkiezingen, stellen verkiezingsprogramma’s op met daarin plannen voor het land en gaan met hun leden de straat op en zijn zo veel mogelijk op internet en tv om hun standpunten duidelijk te maken. Iedereen kan lid worden van een politieke partij of zelf een politieke partij oprichten. heel veel op tv. Dat is de lijsttrekker. Hij of zij vertelt wat voor plannen zijn of haar partij heeft. Vaak staat de lijsttrekker ook op de poster van die politieke partij. De naam ‘lijsttrekker’ heeft te maken met de kandidatenlijst die iedereen vlak voor de verkiezingen krijgt thuisgestuurd. Op deze lijst staan alle partijen en (per partij) alle mensen op wie je kunt stemmen. Bij elke partij staat bovenaan de lijst de lijsttrekker: de leider van die politieke partij. Onder de lijsttrekker staan de andere kandidaten van de partij.

Een politieke partij is een organisatie van mensen die invloed willen uitoefenen op de manier waarop het land bestuurd wordt. Dit proberen zij in de Eerste en Tweede Kamer, maar ook in provincies en gemeenten. Politieke partijen leveren kandidaten voor de verkiezingen, stellen verkiezingsprogramma’s op met daarin plannen voor het land en gaan met hun leden de straat op en zijn zo veel mogelijk op internet en tv om hun standpunten duidelijk te maken. Iedereen kan lid worden van een politieke partij.

Je kunt ook zelf je nieuwe politieke partij oprichten. Je moet dan mensen zoeken die op dezelfde manier over de dingen denken als jij. Als je die mensen gevonden hebt, geef je je partij een naam (zoals Partij voor de Dieren, CDA of D66). De mensen die het met de ideeën van jouw partij eens zijn, zullen dan misschien bij verkiezingen op jouw partij stemmen. In Nederland hebben we een heleboel politieke partijen. Ook zijn er speciale afdelingen van politieke partijen voor jongeren.

Op 22 november 2023 mocht iedere Nederlander van 18 jaar en ouder stemmen voor de Tweede Kamer. De officiële uitslag van de Tweede Kamerverkiezing is na afloop bekendgemaakt door de Kiesraad. De nieuwe Tweede Kamer is op 6 december 2023 begonnen. Toen kwamen er 15 partijen in de Kamer.

Uitslag

• PVV (37 zetels)
• GroenLinks/PvdA (25 zetels)
• VVD (24 zetels)
• NSC (20 zetels)
• D66 (9 zetels)
• BBB (7 zetels)
• SP (5 zetels)
• CDA (5 zetels)
• PvdD (3 zetels)
• FvD (3 zetels)
• ChristenUnie (3 zetels)
• DENK (3 zetels)
• SGP (3 zetels)
• Volt (2 zetels)
• JA21 (1 zetelEen zitplaats in de Eerste of Tweede Kamer wordt een zetel genoemd.)

Lees meer over de Tweede Kamerleden

Na de verkiezingen komt er niet alleen een nieuwe Tweede Kamer, maar ook een nieuw kabinetHet gehele team van alle ministers en staatssecretarissen..

• Bekijk het filmpje Keuzes maken (1.34 min.)
• Doe de Digi-les Tweede Kamer

Tijdens de kabinetsformatieDe kabinetsformatie is de manier waarop, meestal na Tweede Kamerverkiezingen, een nieuw kabinet wordt samengesteld. Dit wordt ook wel gewoon ‘de formatie’ genoemd. wordt bekeken welke partijen willen samenwerken om een kabinet te vormen. De partijen die in het kabinet zitten noem je samen ‘de coalitie’. De andere partijen die in de Kamer zitten, noem je ‘de oppositie’.

• Speel het coalitiespel

Als bekend is wie er in de Tweede Kamer komen, begint het vormen van een nieuw kabinet. Dat heet de kabinetsformatie. De Tweede Kamer stelt daarvoor één of meer informateurs aan. Informateurs bespreken met de partijen wie er samen een kabinet willen vormen en ze leiden de onderhandelingen. Als daarna duidelijk is welke partijen willen samenwerken, breekt de volgende fase aan.

Speel het coalitiespel

De Tweede Kamer benoemt een formateur. De formateur leidt de rest van de besprekingen. Alle afspraken komen in een regeerakkoord. Hierin staan de belangrijkste plannen voor de komende jaren.

Onder leiding van de formateur kiezen de partijen ook ministers en staatssecretarissen. Dat zijn de mensen die ervoor moeten zorgen dat de plannen die de Tweede Kamer goedkeurt ook uitgevoerd worden. De ministers en staatssecretarissen heten samen het kabinet. Tot slot gaan de nieuwe ministers en de koningIn een koninkrijk zoals Nederland is de Koning het staatshoofd. Iemand wordt koning door erfopvolging: het oudste kind van de koning(in) wordt meestal de volgende koning(in). De Koning wordt dus niet gekozen door het volk. Sinds 30 april 2013 is Koning Willem-Alexander het staatshoofd van Nederland. Landen die geen koninkrijk zijn, noem je meestal een republiek en die hebben dan vaak een president als staatshoofd. samen op de foto. De ministers en de koning heten samen de regering.

Lees meer over de regering.